NRC Handelsblad van 27-10-1998 Pagina 21
Boudewijn de Blij, directeur van de Stichting Volksgezondheid en Roken (Stivoro), is niet verbaasd over de ophef rondom zijn nieuwe tv-spotjes voor jongeren. ‘Dit type campagnes levert altijd klachten bij de Reclame Code Commissie op’, zegt hij. ‘Het is niet zo dat we het erop hebben aangelegd om een rel te schoppen, maar het is nu eenmaal een uitgesproken campagne – en dan komen er klachten.’De Reclame Code Commissie heeft tot dusver 21 klachten ontvangen tegen de spotjes (kosten: een ton per stuk) die jongeren op het hart moet drukken dat roken niet per definitie stoer is. Een meisje grijpt vol in het kruis van een jongen die onder een auto ligt te sleutelen, en roept dan: ‘He, maar ik rook niet!’ Een jonge ober neemt wraak op een lastige klant door een fles te offreren die hij in de keuken heeft volgeplast en zegt dan: ‘He, maar ik rook niet!’ En het meeste misbaar is ontstaan door het filmpje waarin een scholier thuis komt en zijn stoeierige vader een oplawaai geeft, om vervolgens vergoelijkend te zeggen dat ook hij niet rookt.
De doelgroep: jongeren tussen 12 en 16 jaar, zien er volgens De Blij de grap wel van in. Anderen niet. Het CDA heeft in vragen aan minister Borst van volksgezondheid geopperd dat de overheidssubsidie voor Stivoro niet moet worden gebruikt voor het propageren van geweld. Bij de Reclame Code Commissie is vooral geklaagd door ouders, die het met hun opgroeiende kinderen al moeilijk genoeg hebben zonder dit soort grappenmakerij.
Deze week bereidt de Stivoro zich voor op de verdediging. ‘We zien de behandeling met vertrouwen tegemoet.’ Hij heeft zijn fiat verleend aan de door het Rotterdamse reclamebureau BvH gemaakte filmpjes, omdat ze jeugdige niet-rokers in een cool daglicht trachten te plaatsen. Dat is hard nodig, aldus de stichting die onder auspicien van de Nederlandse Kankerbestrijding, het Astma-fonds en de Nederlandse Hartstichting ijvert voor het niet-roken. Het zijn altijd de rokers die in de reclame als stoer en volwassen worden afgeschilderd, nu is het de beurt aan hen die er niet aan willen beginnen. Van de gevaren van het roken is iedereen nu wel doordrongen, meent de Stivoro, en toch ziet men nog jaarlijks jongeren hun eerste sigaretje opsteken.
Het werd daarom tijd voor een andere aanpak, die volgens de planning tot half december te zien is op RTL4, Veronica, SBS6 en TMF, steeds in de buurt van programma’s die veelal door jongeren worden bekeken. ‘Het geweld wordt, net als bij Laurel & Hardy, zo overdreven dat het grappig is,’ meent De Blij.
De vraag is echter of de Reclame Code Commissie er net zo zorgeloos om zal kunnen lachen als de jongeren met wie de Stivoro `zo goed mogelijk wil communiceren’. De filmpjes (vijf in totaal) doen immers sterk denken aan een recent spotje voor Smiths Chips, waarin een oude dame op straat ten val komt en de inhoud van haar boodschappentas verliest. In ijltempo verschijnt daarop de zanger Marco Borsato in beeld die de ongelukkige niet helpt, maar meedogenloos een zak chips van haar weggrist.
De firma Smith verdedigde zich door te zeggen dat het slechts een onschuldig grapje was – als vervolg op eerdere filmpjes waarin Borsato zijn vriendin negeerde ten faveure van een zak chips en zijn hond zodanig africhtte dat het dier hem steeds van chips zou voorzien.
Borsato noch zijn opdrachtgever hadden iets kwaads in de zin, lieten ze weten, maar de Reclame Code Commissie ontving 27 klachten en oordeelde dat dit `afkeurenswaardige en van normvervaging getuigende gedrag’ in strijd was met de goede smaak. Het argument van de reclamemakers, dat het filmpje een humoristische strekking had, werd als niet relevant van tafel geveegd. Dat zou dus ook de stichting Volksgezondheid en Roken kunnen overkomen.