In memoriam Werner Löwenhardt (1919-2006): verzamelaar en reclameman in hart en nieren

Op 18 januari is op 86-jarige leeftijd in Amsterdam verzamelaar en reclameman Werner Löwenhardt overleden. Met zijn heengaan verliest het ReclameArsenaal een man aan wie de stichting veel verschuldigd is. Hij behoort met de oprichting in 1981 van wat toen nog de stichting Prent en Publiciteit heette, tot de ‘foundingfathers’ van het ReclameArsenaal. Zijn stichting werd later omgedoopt in de Stichting Nederlands ReclameArchief die in 2000 met het Nederlands Reclame Museum fuseerde. Werner was als geen ander dé pionier in het verzamelen van Nederlands reclamehistorisch erfgoed, in het bijzonder van commerciële affiches. In een tijd dat vrijwel niemand daar oog voor had begon Werner in de jaren ’60 vanuit  zijn reclamestudio Elhart aan het Koningsplein in Amsterdam met de aanleg van zijn uitzonderlijke reclamehistorische verzameling. Sinds 2001 is zijn reclamecollectie eigendom van het ReclameArsenaal.


Werner Löwenhardt, omstreeks 1990

Nog in 2004 voltooide hij met zijn boek Ik houd niet van reizen in oorlogstijd: familiealbum 1919-1945 een ander voor hem zeer belangrijk levenswerk. Dit boek met tekeningen, foto’s en herinneringen aan Westerbork en aan de jaren daarvoor, is een eerbetoon aan zijn familie, aan de gevangenen van Westerbork en aan alle vanuit dit kamp gedeporteerde joden waaronder zijn eigen familie. Werner tekende met toestemming van kampcommandant Gemmeker en legde alles vast wat hij zag. Een ambtenaar van de burgerlijke stand van Westerbork bewaarde Werners werk tot na de oorlog. Een aantal van zijn tekeningen is, behalve in het boek, ook te zien in de galerij van de eind 2005 geopende website www.kamparchieven.nl, een initiatief van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie.
Werner werd geboren in 1919 in Dortmund-Lindenhorst. In 1935 vluchtte hij naar familie in Enschede. In die jaren vond hij werk als reclameschilder en nam hij tekenlessen bij de Enschedese kunstschilder Gerard van Haeften. Tijdens de oorlog belandde hij na een oproep eerst in werkkamp Ede en vanaf oktober 1942 tot het einde van de oorlog verbleef hij in Westerbork. Na de oorlog hervatte hij het bestaan en begon hij zijn eigen reclamestudio Elhart. Werner was een ondernemende, gedreven man met gevoel voor esthetiek die met veel geduld zijn reclameverzameling en zijn verzameling judaïca, waaronder veel historische prenten, bijeenbracht. Over zijn reclameverzameling hield hij graag regelmatig voordrachten aan de hand van speciaal door hem samengestelde borden met affiches, advertenties en curiosa. Met passie verhaalde hij dan over de eerste Nederlandse krantenadvertenties, de eerste kleurenadvertentie of over het bijeenbrengen van de complete reeks kleurengangen van een affiche uit ca. 1900 van Willem van Koijnenburg voor rederij Fop Smit (elke kleur moest destijds langs de lithopers worden gevoerd). Hierop volgde ruim negen jaar later de vondst  van de originele ontwerpschets én de uitgewerkte tekening in een winkeltje in de Reestraat in Amsterdam.
Werner was niet alleen met verzamelen en voordrachten actief, maar ook met exposities, waaronder de tentoonstelling 300 jaar Amsterdams reclamedrukwerk die van 1 december 1994 tot 28 januari 1995 in het Amsterdams Historisch Museum werd gehouden en wegens groot succes geprolongeerd. Typerend voor Werner was dat hij soms onverwachts de tentoonstellingszaal betrad en er in mum van tijd een hele schare van toehoorders aan zijn lippen hing, terwijl hij hen rondleidde. Voor het ReclameArsenaal, voor de Nederlandse reclamewereld, en ook voor menig onderzoeker en publicist, die hij immer genereus uit zijn collecties liet putten en terzijde stond, is een bijzonder man heen gegaan.