Hij heeft de 21ste eeuw ruimschoots gehaald, de op 4 januari j.l overleden, in Den Haag geboren affichekunstenaar Johannes Fredrik Lavies. Met zijn overlijden is de laatste der Mohanikanen van de Nederlandse commerciële affichekunst heengegaan.
Jan Lavies in Nederlands-Indië, ca. 1928
Hij laat een rijk oeuvre na van bijna 100 affiches, tal van folders, boekomslagen, kalenders, kleurboeken, menukaarten en illustraties dat in zo’n 55 jaar (1922-1978) tot stand kwam in opdracht van tientallen bedrijven. Vooral zijn werk uit de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw kende vele hoogtepunten, uitgevoerd in een zwierige, optimistische stijl en met een opvallend helder kleurgebruik.
Ons plan, een Tatraplan, 1951; affiche, 85 x 65 cm
Aan het begin van de 20ste eeuw bezocht Jan Lavies de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag met de bedoeling om tekenleraar te worden, maar het reclamevak trok hem meer. Al in zijn academietijd maakte hij affiches en ander drukwerk en in 1923 stapte hij op de boot naar Amerika, het mekka van de moderne reclame. Binnen een jaar was Lavies, vele ervaringen rijker weer terug en besloot in 1925 in Nederlands-Indië te gaan werken. Op Java maakte hij tentoonstellings-stands, toneeldecors, folders en kofferetiketten voor hotels en advertenties en affiches voor importfirma’s. Belangrijke opdrachtgevers waren de Koninklijke Pakketvaart Maatschappij (K.P.M.), General Motors, de Japanse firma Daishin, Shell en de weekbladen d’Oriënt en Sport in Beeld. In Singapore werkte hij voor ‘The Progressive Publicity Company’, maakte advertenties voor Chinese bladen in Singapore en Hongkong, folders voor Shell, Singapore Rubber Works, Dunlop Banden en The Adelphi Gazette.
In 1932 keerde Jan Lavies terug naar Nederland. Via de Haagse drukkerij Smulders verwierf hij spoedig veel opdrachten, o.a voor de Haagse sigarettenfabrikant Laurens Tobacco (Caballero), de Rijksverzekeringsbank, de Exploitatie Maatschappij Scheveningen (EMS) en de N.V.Vereenigde Nederlandsche Scheepvaart Mij. Bekend werden ook een affiche voor de Wereld Jamboree (1937) en omslagen voor de King Atlas. Een meer dan opmerkelijk werk uit deze periode is zijn affiche uit 1934 voor ‘Pfeffermuhle, de beroemde, Duitse anti-nazi cabaretgezelschap onder leiding van Erika Mann.
Omslag Autokampioen, 1937; het beeld was in eerste instantie een affiche voor Shell.
Tijdens de oorlog hield Lavies zich onder meer bezig met het opknappen van schilderijen en maakte hij nog twee affiches voor de Winterhulp. Ook vervalste hij persoonsbewijzen. Direct na bevrijding in 1945 was hij weer aan de slag met affiches voor de broodfabriek Van der Meer & Schoep, omslagen voor het blad Succes, affiches voor de Jaarbeurs en met een serie sluitzegels ter viering van het 700-jarig bestaan van Den Haag.
Jan Lavies bezig met affiche voor VVV Scheveningen, ca. 1954
Veel opdrachtgevers van vóór de oorlog klopten ook weer aan. Het was een optimistische tijd en Lavies zijn stijl kreeg meer glamour. Dat is duidelijk te zien in affiches voor de firma Autopalace, importeur van de Tsjechische automerken Skoda en Tatra en in tal van de sigarettenaffiches waarin vrouwen een prominente rol vervullen. Intussen werd de Holland-Amerika Lijn (HAL) zijn belangrijkste opdrachtgever. Voor deze rederij maakte hij vele omslagen voor menukaarten, wijnkaarten, barlijsten en muziekprogramma’s voor de gasten op de schepen.
In 1997 verscheen over Lavies, onder auspiciën en op initiatief van het ReclameArsenaal, een Engelstalige monografie met een uitgebreid overzicht van zijn leven en werk. In de collecties van het ReclameArsenaal bevinden zich bijna 50 affiches van de hand van Lavies, een paar showkaarten en enig klein drukwerk.