In 2002 respectievelijk in 2004 ontving het ReclameArsenaal uit de nalatenschap van de grafische ontwerpers Pieter Brattinga en Fedde Weidema twee opmerkelijke collecties affiches. Dankzij financiële steun van De Beyerd, Museum voor Grafische Vormgeving te Breda, heeft het ReclameArsenaal de collecties kunnen ontsluiten. Daardoor kunnen ze nu via de rubriek collecties op deze site worden bekeken. De collectie Brattinga omvat bijna alle, ruim 500 na de Tweede Wereldoorlog bij de legendarische steendrukkerij De Jong & Co. te Hilversum gedrukte affiches. Bij Weidema gaat het om vrijwel zijn complete affiche-oeuvre inclusief 15 originele ontwerpen.
Pieter Brattinga
Grafisch ontwerper, docent, auteur Pieter Brattinga (1931-2004) was pionier én onvermoeibaar, kosmopolitisch ambassadeur van de moderne Nederlandse na-oorlogse grafische vormgeving. In 1966 richtte hij samen met Nico Hey en Bob McLaren de ADCN op. Daarnaast wordt Brattinga zeker ook herinnerd om de reeks spraakmakende tentoonstellingen die hij tussen 1954 en 1974 in de kantine van “zijn” Steendrukkerij de Jong te Hilversum organiseerde. Vrijwel alle bij deze exposities verschenen affiches bevinden zich nu in het ReclameArsenaal.
Onder redactie van Brattinga verschenen op het formaat 25 x 25 cm. al even bijzondere publicaties, de zogenaamde ‘Kwadraat-Bladen, in 1960 door Brattinga zelf omschreven als “een serie experimenten in druk op het gebied van de grafische vormgeving, beeldende kunst, literatuur, architectuur en muziek”. Dingenus van de Vrie koos de typering als ondertitel voor zijn in 2005 bij www.uitgeverijdebuitenkant.nl verschenen publicatie over de Kwadraat-Bladen. Over de ontstaansgeschiedenis van één van deze kwadraatbladen, ‘De klokken van Chagall, publiceert Annette Brattinga Aeneae Venema in de rubriek artikelen van onze website. Dit opmerkelijke verhaal werd in 1996 door haar uit Pieters mond opgetekend.
In de collectie Brattinga bevinden zich naast zijn eigen werk, affiches van tal van bekende Nederlandse na-oorlogse affiche-ontwerpers. Van Frans Mettes, Cor van Velsen, Eppo Doeve, Dick Bruna, Dick Elffers, Mart Kempers tot Otto Treumann, Wim Crouwel, Jan Bons, Benno Wissing, Jan van Toorn, Gerard Wernars, Gielijn Escher e.a. Tussen 1971 en 1995 vervulde Brattinga voor één van hen een bijzonder rol. In die periode ontfermde hij zich over Mercis, het bedrijf dat over de hele wereld de zakelijke belangen van Dick Bruna behartigt. In 1968 publiceerde Brattinga samen met Dick Dooijes het standaardwerk ‘A History of the Dutch Poster 1890 1960. Veel meer over zijn veelzijdige leven en werk is te vinden in het in 1989 verschenen boek ‘De activiteiten van Pieter Brattinga. Een tijdsbeeld (282 pgs), geschreven door Geneviève Waldman. Brattingas archief is in 2004 overgedragen aan het Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers (NAGO) en kan daar inmiddels via www.hetnago.nl worden geraadpleegd.
Fedde Weidema
De collectie Weidema omvat ruim 70 unieke affiches, waaronder 15 ontwerpen. Tezamen met het werk dat al in het bezit van het ReclameArsenaal was, vertegenwoordigt de aanwinst op enkele uitzonderingen na, alle door Weidema gemaakte affiches.
Schilder, grafisch ontwerper en illustrator Fedde Weidema (1915-2000), geboren in Friesland als zoon van een drukker, belandde al voor de oorlog in Utrecht waar hij tot een paar jaar voor zijn overlijden is blijven wonen en werken. Tijdens, en vooral kort de Tweede Wereldoorlog, verwierf Weidemas illustratie bij Jan Camperts gedicht ‘De achttien doden grote bekendheid. Initiatiefnemer tot deze clandestiene uitgave uit 1943 was de toenmalige student Geert Lubberhuizen. De actie was de eerste daad van de door Lubberhuizen en Charles Blommestein opgerichte uitgeverij De Bezige Bij. Lubberhuizen had Weidema al voor de oorlog leren kennen. Toen speelden ze allebei in de Utrechtse studenten-jazzband ‘The University Swingers. Het verbaast dan ook niet dat het eerste affiche van de De Bezige Bij, uit 1945, door Weidema is ontworpen.zijn vroege werk, weinig te merken. In de jaren na de oorlog maakte Weidema vooral affiches voor de Nederlandse Spoorwegen. En via zijn relatie met de Bezige Bij ontwierp hij in de jaren ’50 vier maal het affiche voor de boekenweek. Later werd de Utrechtse Jaarbeurs een belangrijke opdrachtgever.
In de latere affiches voor de Jaarbeurs zwoor Weidema het illustratieve en schilderkunstige af en koos hij voor gestileerde, dikwijls robuste, geometrische vormen en cirkels en een duidelijke, in destijdsgangbare, schreefloze lettertypes gezette tekstregels.